Onlangs liep ik door mijn geboortedorp Benthuizen. Omdat ik met mijn zoontje van 1 aan de hand liep, keek ik veel naar beneden en daar zag ik onderstaande stoeptegel.
'Houdt de straat schoon'
Nu weten we uit onderzoek (Reuneker & Hogewoning, te verschijnen) dat de gebiedende wijs door velen moeilijk wordt gevonden en dat er nogal wat stemmen opgaan die beweren dat houdt hier (ook) goed is. Dat klopt echter niet. Meestal wordt hierbij een appèl gedaan op het verleden, want niet eens zo heel lang geleden hadden we een meervoudsvorm van de gebiedende wijs (of imperatief) die je, inderdaad, met een t na de stam schreef, zoals in het onderstaande voorbeeld uit de jaren '50.
Wordt lid. Verenigt alle luchtvaartgezinde Nederlanders. (Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart, circa 1950)
Pas in de officiële spelling van 1995 werd expliciet vermeld dat de goede vorm van de gebiedende wijs de vorm zonder t na de stam is, zonder dat daarbij onderscheid tussen enkelvoud en meervoud wordt gemaakt, zoals mijn student-assistente Franka Hogewoning en ik laten zien in een inventarisatie van alle edities van de Woordenlijst der Nederlandse Taal. De Nederlandse Taalunie, die erover gaat, zegt er het volgende over.
In de Leidraad, onderdeel van de Woordenlijst Nederlandse Taal en daarmee van de officiële spelling van het Nederlands, staat pas sinds 1995 vermeld dat de ‘gebiedende wijs wordt uitgedrukt door de stam van het werkwoord’ (Nederlandse Taalunie, 2005, p. 75).
Inmiddels is de vorm met slot-t echt verouderd ('archaïsch') en schrijf je bij de gebiedende wijs alleen de stam.
Spelling is veranderlijk en niet in steen gebeiteld, maar deze spelfout helaas wel. Een snel rondje googelen leerde me overigens dat Benthuizen zeker niet de enige gemeente is waar deze steen ligt; in Utrecht viel het columnist Fenna Riethof jaren geleden ook al op.
Binnenkort kun je er veel meer over lezen in TNTL, waarin ik de kwestie samen met Franka uitploos, maar tot die tijd kun je ook even kijken naar dit abstract voor de Grote Taaldag 2025, of, als je dit blog-postje niet wilt geloven, bij Onze Taal op de pagina houd/houdt en bij de Taalunie op de pagina wordt/word lid.
Wordt vervolgd...
