Alex Reuneker

Binnenkort, zo na de zomer, verschijnt in het aankomende nummer van Tekstblad een nieuw artikel dat ik schreef op basis van (uiteraard anonieme) Gespeld-data: 'Welke spelfouten maken zelfs ervaren schrijvers?' Hieronder vind je alvast de inleiding.

Word lid of wordt lid? Verhuist of verhuisd? Ik stres of ik stress? En hoe schrijf je de verleden tijd van leasen? Onderzoek laat zien dat fouten in de werkwoordspelling onder andere veroorzaakt worden door homofone (gelijkklinkende) werkwoordsvormen en door tijdsdruk. Niet alleen mensen die spelling überhaupt moeilijk vinden maken ze; ook voor ervaren taalgebruikers liggen ze op de loer, zeker wanneer de deadlines naderen. Waar moet je als ervaren speller op letten?

Zie ook de website van Tekstblad.

Het blijft lastig, Engelse werkwoorden in het Nederlands vervoegen en spellen. Binnenkort verschijnt er een artikel over in Tekstblad, waarin ik laat zien hoe dit soort werkwoorden zelfs bij zeer ervaren schrijvers problemen opleveren – vervoegingen van leenwerkwoorden in de verleden, voltooide en tegenwoordige tijd bezetten zelfs de gehele top 3.

Vandaag gaf de NRC, in het (lezenswaardige) artikel Gruwelijke tijdlijnen: waarom gaat extreem geweld zo vaak viraal?, een mooie illustratie van het woord shadowbannen, waarvan ik eerlijk gezegd nog nooit had gehoord.

De betekenis wordt me door de korte uitleg in de zin erna ook niet helemaal duidelijk, maar gelukkig biedt de onderstaande uitleg op deze Wikipedia-pagina uitkomst.

De Engelse termen shadowban, shadowbanning, ghostbanning, comment ghosting of range throttling verwijzen naar de volledige of gedeeltelijke blokkering van een gebruiker, of diens inhoud, van een online gemeenschap op een manier, dat de gebruiker niet onmiddellijk weet dat deze is geblokkeerd.

Nu dan de spelling. De stam van shadowbannen is shadowban en als je de stam, die eindigt op een stemhebbende klank (de n zit niet in 't kofschip'), gebruikt bij het spellen, krijg je geshadowband – niet geshadowbanned. Hoewel shadowbannen niet in de officiële woordenlijst staat, staat bannen daar wel in en daarvoor geldt uiteraard hetzelfde. Het onnodig toevoegen van een e beschreef ik al eerder in het artikel Engelse leenwerkwoorden en de invloed van stameinde en werkwoordstijd op spelfouten in Tijdschrift voor Taalbeheersing 46(1). Het komt best vaak voor, waarschijnlijk omdat het er 'beter' (lees 'Engelser') uitziet.

Overigens blijkt dit niet de eerste keer te zijn dat dit werkwoord in deze spelling voorkomt in de NRC. Toen ik zojuist even de online versie opzocht, zag ik het onderstaande.

Het incorrecte 'geshadowbanned' komt driemaal voor.

Voor wie denkt 'ja, maar hoe vaak komt het voor in de correcte spelling?': niet, zoals je hieronder kunt zien. Ook andere tijden waarbij deze kwestie speelt (shadowbande, bijvoorbeeld) vond ik niet.

Het correcte 'geshadowband' komt niet voor.

Laatst bracht een van mijn twee student-assistenten het werkwoord control-f'en op. Hoe spel je dat eigenlijk?

Eerst maar even de betekenis: het werkwoord control-f'en duidt het indrukken van twee toetsen op je toetsenbord aan, control en f (...), waarmee je kunt zoeken in een document of op een webpagina.

Foto door Paul Zoetemeijer on Unsplash.

Dan de vervoeging; het werkwoord staat niet in de officiële woordenlijst op https://www.woordenlijst.org, maar het lijkt me dat het werkwoord als volgt wordt vervoegd: ik control-f, * jij/hij/zij control-f’t*, zij control-f'en, wij hebben gecontrol-f’t. Na afkortingen in werkwoorden, zoals in sms’en en cc'en, komt een apostrof en dus ook na de f van control-f'en, waarin de f immers voor find staat. Een koppelteken tussen ge- en control lijkt me niet nodig, zoals dat wel geschreven wordt bij ge-sms’t en ge-cc’t, maar daarin is het grondwoord een afkorting. Control-f'en lijkt daarmee meer op een werkwoord als copy-pasten, waarbij je gecopy-pastet en niet ge-copy-pastet schrijft.