Website van Alex Reuneker over taal, hardlopen, wielrennen en reizen

Taal & Literatuur

Posts over taal en literatuur

Van 'geskyped' tot 'fluitent' (Rowan in 't Veen)

Een tijdje geleden heb ik een aantal werkwoordspellingsopgaven geschreven en kortgeleden kreeg ik de eerste resultaten doorgestuurd. Bij die resultaten zaten er aantal tussen die wel heel erg in het oog sprongen.

Foto door Glenn Carstens-Peters op Unsplash

Foto door Glenn Carstens-Peters op Unsplash

Werkwoorden geleend uit het Engels bleken, hoewel ze bekendstaan als lastig, nóg moeilijker dan verwacht: managet werd maar in een helft van de gemaakte opdrachten goed gespeld en geskypet zelfs maar in dertig procent van de gevallen. Vooral de varianten met een -d aan het einde, zoals managed en geskyped, bleken populair, waarschijnlijk door het ‘Engelsere’ woordbeeld. Dat de gebiedende wijs een uitdaging is, was evenmin een verrassing: “Word toch eens volwassen” werd in nog geen zestig procent van de gevallen goed geschreven.

Dat bepaalde sterke werkwoorden lastig te vervoegen waren, was echter onverwacht voor mij; gelopen werd in maar zestig procent van de gegeven antwoorden goed gespeld en dat deed mij wel een beetje schrikken. Zelf zie ik ze namelijk als de makkelijkste werkwoordsvormen om te vervoegen voor moedertaalsprekers. Een duik in de antwoorden verraadde echter wat er aan de hand was. Hoewel vormen als geloopt en (zelfs) geloopd voorkwamen, had een aanzienlijk deel van de invullers in de zin ‘Ik kan er ook weinig aan doen dat het zo gelopen is’ het hulpwerkwoord is blijkbaar over het hoofd gezien en loopt ingevuld.

Het laatste wat ik nog wil benoemen, is het onvoltooid werkwoord, dat ook lastig bleek. In “Beleggers zullen de komende tijd dus nog niet fluitend naar de beurzen gaan.” werd in de helft van de gevallen een verkeerd antwoord gegeven. Een deel van de fouten betrof de vorm fluitent. Misschien gaat dit mis omdat er op school veel minder aandacht besteed wordt aan dit soort vervoegingen? Ik ben er niet zeker van, maar interessant is het zeker!

Geschreven door Rowan in 't Veen.

Relaxt of relaxed?

Engelse werkwoorden blijven lastig, blijkt uit de resultaten van Gespeld (zie Reuneker & Dunning, 2023; Reuneker, 2024). Het ís soms natuurlijk ook gewoon lastig en dat geldt niet minder voor homofone paren waarin je de persoonsvorm en het bijvoeglijk naamwoord hetzelfde uitspreekt, maar anders schrijft, zoals bij relaxt en relaxed. Je schrijft dus ‘Jetten relaxt na de goede verkiezingsuitslag’, maar ‘Hij is relaxed het weekend ingegaan’. In de eerste zin is relaxen iets wat het onderwerp, hier Jetten, doet; in de tweede zin zegt relaxed iets over de manier waarop Jetten het weekend inging.

enter image description here

Bijvoeglijk gebruikt, dus hier had 'relaxed' in plaats van 'relaxt' moeten staan (bron: Bicycling, Editie 4, 2025)

Bij een persoonsvorm volg je 'gewoon' de regels van de Nederlandse (werkwoord)spelling. De stam vind je door -en van het hele werkwoord relaxen af te trekken, waardoor je relax overhoudt. Omdat het onderwerp in de derde persoon enkelvoud staat, schrijf je er een t achter. Bij bijvoeglijke naamwoorden wordt in principe de Engelse vorm behouden en daarom schrijf je relaxed.

Iets soortgelijks geldt overigens ook voor andere leenwoorden, zoals stressen: het is 'Eerdmans strest weinig over de uitslagen', maar 'Nanninga had stress over de campagne'; de stam van stressen heeft maar een s, dus schrijf je stres+t bij het onderwerp Eerdmans, terwijl stress in de tweede zin een zelfstandig naamwoord is (geen bijvoeglijk naamwoord, zoals relaxed) waarbij je de originele vorm aanhoudt: stress met dubbel s dus.

Zie, voor meer voorbeelden en advies, ook https://onzetaal.nl/taalloket/relaxed-relaxt.

Stemp De Tegenpartij

Twee keer de gebiedende wijs op een dag? Het mag, want het is verkiezingsdag en dat deed me denken aan een wel heel bijzondere imperatief van Van Kooten en De Bie: 'Geen gezeik, iedereen rijk. Stemp De Tegenpartij!'

Stemp De Tegenpartij!

Stemp De Tegenpartij! (afbeelding: Invaluable)

Voor iedereen die hét 'lijflied van alle vrije jongens' nog eens wil horen: klikt hier. 'De Tegenpartij, voor jullie en wij.'

Character counter added to Word counter

Abstracts for conferences mostly are limit to a certain number of words, but sometimes the organising committee instead decides on a number of characters. I always find that somewhat inconvenient, because you have to resort to tools other than your standard Word processor to check the number of characters while writing. Atop, I roughly have an idea of how much information I can provide in, say, 400 words, but 3000 characters? No clue. I feel setting a number of characters also limits the ‘creativeness’ authors sometimes employ to stay within the word limit, but I guess that’s the point.

Anyway, to solve the ‘problem’ above, I added a character counter to the word-count tool at https://www.reuneker.nl/files/wordcount.

Character counter

Character counter

As with words, you can also set a target number of characters and the tool will automatically show you during typing how much characters you have left or still need to remove. I find it useful and I hope you will too!

PS In the screenshot, you see an abstract for VIOT 2026, which set a limit of 3000 characters. I only have three characters left (see bottom-right corner)...

'Houdt de straat schoon'

Onlangs liep ik door mijn geboortedorp Benthuizen. Omdat ik met mijn zoontje van 1 aan de hand liep, keek ik veel naar beneden en daar zag ik onderstaande stoeptegel.

'Houdt de straat schoon'

'Houdt de straat schoon'

Nu weten we uit onderzoek (Reuneker & Hogewoning, te verschijnen) dat de gebiedende wijs door velen moeilijk wordt gevonden en dat er nogal wat stemmen opgaan die beweren dat houdt hier (ook) goed is. Dat klopt echter niet. Meestal wordt hierbij een appèl gedaan op het verleden, want niet eens zo heel lang geleden hadden we een meervoudsvorm van de gebiedende wijs (of imperatief) die je, inderdaad, met een t na de stam schreef, zoals in het onderstaande voorbeeld uit de jaren '50.

Wordt lid. Verenigt alle luchtvaartgezinde Nederlanders. (Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart, circa 1950)

Pas in de officiële spelling van 1995 werd expliciet vermeld dat de goede vorm van de gebiedende wijs de vorm zonder t na de stam is, zonder dat daarbij onderscheid tussen enkelvoud en meervoud wordt gemaakt, zoals mijn student-assistente Franka Hogewoning en ik laten zien in een inventarisatie van alle edities van de Woordenlijst der Nederlandse Taal. De Nederlandse Taalunie, die erover gaat, zegt er het volgende over.

In de Leidraad, onderdeel van de Woordenlijst Nederlandse Taal en daarmee van de officiële spelling van het Nederlands, staat pas sinds 1995 vermeld dat de ‘gebiedende wijs wordt uitgedrukt door de stam van het werkwoord’ (Nederlandse Taalunie, 2005, p. 75).

Inmiddels is de vorm met slot-t echt verouderd ('archaïsch') en schrijf je bij de gebiedende wijs alleen de stam.

Spelling is veranderlijk en niet in steen gebeiteld, maar deze spelfout helaas wel. Een snel rondje googelen leerde me overigens dat Benthuizen zeker niet de enige gemeente is waar deze steen ligt; in Utrecht viel het columnist Fenna Riethof jaren geleden ook al op.

Binnenkort kun je er veel meer over lezen in TNTL, waarin ik de kwestie samen met Franka uitploos, maar tot die tijd kun je ook even kijken naar dit abstract voor de Grote Taaldag 2025, of, als je dit blog-postje niet wilt geloven, bij Onze Taal op de pagina houd/houdt en bij de Taalunie op de pagina wordt/word lid.

Wordt vervolgd...

Pagina 1 of 13