Alex Reuneker

De tweede lezing in de nieuwe najaarsreeks van Letter en Geest: Neerlandistiek in Leiden wordt gegeven door dr. Alex Reuneker. De titel van zijn lezing luidt: 'Die vermaledijde dt: werkwoordspelling geüpdatet’.

Letter en Geest: Neerlandistiek in Leiden

We instaën en gamen er flink op los. Je updatet een tekst nadat je een passage deletete en na al dat werk wordt er in het weekend gepartyd. Engelse woorden hebben ons dagelijks taalgebruik flink verandert. Of is het toch veranderd? Waarom blijven, ook bij Nederlandse werkwoorden, die beruchte d's en t's toch zo'n bron van ellende? Er doen veel mythes de ronde: een normale spelfout wordt vaak hoogstens als slordigheid aangemerkt, maar een dt-fout zou al snel een gebrek aan inzicht of zelfs intelligentie verraden.

In deze Letter en Geest-lezing laat neerlandicus en taalkundige Alex Reuneker samen met zijn student-assistent Mette Rebel verschillende mogelijke oorzaken van dt-fouten de revue passeren. Is er bijvoorbeeld een relatie met opleidingsniveau? Lokt 'Wordt je broer piloot?' meer of juist minder fouten uit dan 'Word je piloot?' Maken middelbareschoolleerlingen nu echt zo veel fouten bij de gebiedende wijs ('Word lid!')? En hoe zit het nu eigenlijk met al die werkwoorden die we uit het Engels lenen? Voor wie zelf ook weleens twijfelt, frissen we de regels op een speelse manier nog even op.

Alex Reuneker is als universitair docent verbonden aan het Leiden University Centre for Linguistics en hij geeft daar colleges over argumentatie, taalkunde en statistiek. Met behulp van digitale methoden onderzoekt hij argumentatie met voorwaardelijke constructies ('als-dan-zinnen'). Hij publiceert over het Nederlands in pop- en hiphopteksten en daarnaast onderzoekt hij met behulp van de website Gespeld.nl welke factoren een rol spelen in het maken van fouten in de werkwoordspelling. Mette Rebel is masterstudent Nederlandse Taal en Cultuur aan de Universiteit Leiden en onderzocht als student-assistent werkwoordspelling bij middelbareschoolleerlingen.

Meer informatie/inschrijven op https://www.universiteitleiden.nl/agenda/2024/10/die-vermaledijde-dt-werkwoordspelling-geupdatet.

Tijdens de Zomerschool voor internationele onderzoekers uit de neerlandistiek verzorgden Vivien Waszink en ik de workshop ‘ Van kinderlied tot flexe beat: analyse van lexicale diversiteit en keywords in Nederlandstalige popmuziek’. We vertelden daarin over onze onderzoeken naar de taal van Nederlandse pop en hiphop (zie https://www.reuneker.nl), waarbij we focusten op de gebruikte technieken: het meten van lexicale diversiteit (woordenschat) en het extraheren van trefwoorden (keyword analysis).

Zo’n vijftien internationale neerlandici deden mee en analyseerden met behulp van de tools op https://www.reuneker.nl/#corpus hun eigen pop- of hiphopfavoriet, waarbij we van alles voorbij zagen komen, van Wim Sonnneveld tot S10.

Het is misschien wel de beruchtste lettercombinatie van het Nederlands: dt. Alleen al die twee letters roepen bij iedereen direct het idee van werkwoordspelling en daarmee bij velen stress en onzekerheid op. Schrijf je in deze zin nou word of wordt? Is werdt echt altijd fout en waarom schrijven sommige Vlaamse auteurs, en niet de minsten, het dan toch? Zo schrijft Griet Op De Beeck in haar romans gij vondt, gij riept en gij werdt en dat is niet fout, zegt ze zelf. Ook hier op Neerlandistiek is er een en ander over gezegd. Over werkwoordspelling weten we al een en ander en door een aantal neerlandici wordt volhardend onderzoek gedaan naar wat door Van der Veldes proefschrift uit 1956 ook wel de ‘De tragedie der werkwoordsvormen’ is gaan heten, maar het is komkommertijd en dat betekent dat ook onderzoekers eens een zijpaadje mogen inslaan. Dit is een van die zijpaadjes en ik kwam het tegen tijdens een rondje op de racefiets in de buurt.

Lees het hele stuk (gratis) op Neerlandistiek.

't Woudt